LED ADAPTÖRÜ NEDİR?
LED Adaptörü, AC-Alternatif akımı DC-Doğru akıma dönüştüren cihazdır.
Bu makalede şerit led, modül led, bar led, kayan yazı ekran modülleri (P10 Panel, P5 Panel, P4 Panel, RGB Panel) gibi led aydınlatma ürünlerini çalıştıran, sabit voltajlı led adaptörlerinin bağlantısını göstereceğiz.
Led adaptörlerinin AC Giriş bölümü ve DC Çıkış bölümü vardır. AC giriş bölümünde aşağıdaki fotoğrafta da göründüğü gibi L, N ve toprak simgesi ile bulunmaktadır.
L, fazdır ve standart olarak kahverengi kablo bağlanır.
N, nötr ‘dür ve mavi renkli kablo bağlanır.
Toprak (Ground) sarı veya yeşil renkli kablo bağlanır.
LED ADAPTÖRÜ NASIL BAĞLANIR?
Pratikte faz ve nötr kablosunu karışık olarak bağlayabilirsiniz. Led adaptörünün içindeki köprü diyot ve diğer parçalar dönüştürme işlemini yapacağı için adaptör çalışacaktır. Eğer adaptörü topraksız kabloyla çalıştıracaksanız (2*0.75 kordon kablo gibi) bu durumda toprak konnektörü boş bırakılmalı, sadece L-N bölümlerine giriş yapılmalıdır. Olası elektrik kaçağı durumunda elektrik çarpma tehlikesi olacağı için adaptör çalışırken kesinlikle metal yüzeyine dokunmayın!
AC girişi ve DC çıkış bölümü geniş kasa led adaptöründe aynı tarafta bulunurken slim led trafo bağlantısı aşağıdaki fotoğrafta göründüğü gibidir.
AC 220V bağlantısı, trafonun L – N bölümü yerine DC çıkış bölümüne yapılırsa yani LED trafosu ters bağlanırsa ne olur? Bu durumda ev veya işyerinizde bulunan elektrik sigortası atar. Şanslı gününüzdeyseniz trafo hiçbir şey olmamış gibi çalışmaya devam eder. Genel olarak üretici ve ithalatçı firmalar, ters trafo bağlantısı sebebiyle meydana gelen arızaları, kullanıcı kaynaklı hata kabul ederek trafo/adaptörü garanti dışında bırakıyor. Bu sebeple trafo bağlantısı gerçekleştirdikten sonra tekrar kontrol etmeniz faydalı olur.
Doğru LED adaptörünü seçmek için dikkate almanız gereken bazı önemli kriterler vardır. İlk olarak, LED’lerin toplam güç tüketimini belirlemek önemlidir. Adaptörün verebileceği watt değeri, LED’lerin toplam watt değerine eşit veya ondan yüksek olmalıdır. Ayrıca, LED’lerin gerektirdiği voltaj ve akım değerlerine uygun bir adaptör seçmek de önemlidir. Yanlış voltaj veya akım, LED’lerin yanmasına veya verimsiz çalışmasına neden olabilir.
Adaptörün kullanılacağı ortamın sıcaklık ve nem koşullarına uygun bir model seçmek de adaptörün uzun ömürlü olmasını sağlar.
Örnek olarak metal gövdeli ve adaptörün içindeki elektronik bileşenleri görünebilen adaptörler iç mekan ve kuru ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Bu adaptörleri nemli veya üzerine su sıçrama ihtimali olan yerlerde kullanmanız çok tehlikelidir. Güç kaynağının çevresinde yeterli havalandırma alanı bırakmak, üzerini örtmemek aşırı ısınmayı önler ve trafonun ömrünü uzatır.
Alçıpan tavanda trafoyu AC şebeke gerilimin olduğu yere yakın yerleştirebilirsiniz. Led ışık yanarken gölge oluşmaması ve aşağıdan bakarken görünmemesi için trafoyu dikkatlice gizlemelisiniz.
Güvenlik sertifikalarına sahip adaptörler, kalite ve güvenlik standartlarına uygun olduğunu gösterir ve bu sertifikalar, adaptörün güvenli bir şekilde kullanılabileceğinin garantisidir. Enerji verimliliği de adaptörün enerji tüketimini etkiler. Yüksek verimli adaptörler, enerji tasarrufu sağlar ve daha az ısı üretirler.
Adaptörleri ısı yayan cihazlardan uzak tutmak da önemlidir. Benzer şekilde çocukların ve evcil hayvanların ulaşamayacağı bir yerde tutmak kazaları önlemek için önem arz eder. Elektrik kaçağı kaynaklı yangınları azaltmak için kablo bağlantılarını doğru yapmak ve gevşek bırakmamak gerekir.
DIŞ MEKAN TRAFO
Şayet banyo, sauna gibi nemli (rutubetli) ortamlarda veya ışıklı tabela, güvenlik kamerası gibi doğrudan su teması gerçekleşebilecek ortamlarda güç kaynağı ihtiyacınız varsa bu durumda dış mekan trafo kullanmanızı öneririm.
Su geçirmez trafoların üzerinde sahip olduğu koruma düzeyini belirten IP ile başlayan kod bulunmaktadır.
Örnek olarak;
IP65 koruma sınıfındaki ürüne dışarıdan toz girişi mümkün değilken su fışkırmasına karşı koruma sağlar.
IP66 koruma sınıfında toza karşı koruma ve tazyikli su akışına karşı koruma bulunur.
IP67 koruma sınıfında toza karşı koruma ve kısa süreli suya daldırma durumunda çalışabilir fakat sürekli olarak su altında çalışamaz.
IP68 koruma sınıfında toza karşı koruma ve maksimum 3m derinlikte su altında çalışabilir.
Bu konuda yaygın biçimde yapılan bir hata var. Bazı kullanıcılar koruma sınıflarına dikkat etmeden “su geçirmez” ifadesini “su içinde çalışır” gibi yorumluyor. Su sıçraması ile devamlı olarak veya süreli (5dk-60dk gibi) su içinde çalışmak aynı şeyi ifade etmez. Ayrıca suyun tuzluluğu, aşındırma özelliği gibi farklı değişkenlerde göz önünde bulundurulmalıdır.
Günümüzde akıllı telefon ve akıllı saat gibi teknolojik ürün üreten dev firmalar bile su geçirmezlik özelliğinin kalıcı olmadığını ve sadece belirli koşullar altında geçerli olduğunu belirtiyor.
Bu sebeple su geçirmez led trafo konusunda koruma sınıflarına, kullanacağınız yere ve ihtiyacınıza uygun ürünü seçmenizi öneririm.
PLASTİK ADAPTÖR
Plastik adaptörler ve masa tipi adaptörler, güç girişi için kablo bağlantıları yapılmadan, ön kuruluma gerek olmadan AC/DC dönüşüm için kullanılırlar. Gövdesinin plastik olması sebebiyle elektrik kaçağı olması durumunda adaptöre temas eden kullanıcı zarar görmez.
Laptop, cep telefonu, uydu alıcı, modem vb. cihazlarda plastik gövdeli adaptörler tercih edilir. Bu adaptörler dünyanın çeşitli ülkelerinde kullanılacak şekilde ve farklı priz tiplerinde üretilir.
ABD, Kanada, Japonya’da 110-120V, 60Hz
Avrupa, Asya, Afrika, Avustralya’da 220-240V, 50Hz
Seyahat ederken cihazlarınızı kullanabilmek için hem fiş tipi hem de voltaj uyumluluğunu kontrol etmeniz gerekmektedir. Bu nedenle, bir seyahat adaptörünü ve gerekirse bir voltaj dönüştürücü taşımak önemlidir.
Seyahat edeceğiniz ülkenin priz tipi ile adaptör AC girişinin aynı olması gerekir veya adaptör dönüştürücü kullanmanız gerekir.
PRİZ TİPLERİ
Ülkelere göre priz tiplerine gelecek olursak;
A tipi prizler, iki düz paralel iğneli prizlerdir ve genellikle aşağıdaki ülkelerde kullanılır.
1. Amerika Birleşik Devletleri
2. Kanada
3. Japonya
4. Meksika
5. Tayvan
Bu priz tipi, 100-127V arası voltaj ve 50-60Hz frekans aralığında çalışır. Tip A prizler, Kuzey Amerika ve Japonya’da en yaygın olarak kullanılan priz türlerinden biridir.
B tipi prizler, iki düz paralel iğneye ek olarak bir yuvarlak topraklama pimi bulunan prizlerdir. Genellikle aşağıdaki ülkelerde kullanılır.
1. Amerika Birleşik Devletleri
2. Kanada
3. Meksika
4. Japonya
5. Tayvan
6. Guatemala
7. Honduras
8. Kosta Rika
9. El Salvador
10. Bermuda
Tip B prizler, Kuzey Amerika ve Japonya’da yaygın olarak kullanılır ve Tip A prizlere göre daha güvenli bir topraklama sağlar.
C tipi prizler, iki yuvarlak iğneye sahip olan prizlerdir ve birçok ülkede yaygın olarak kullanılır.
1. Avrupa ülkeleri (İngiltere ve İrlanda hariç)
– Almanya
– Fransa
– İtalya
– İspanya
– Hollanda
– Belçika
– Polonya
– Portekiz
– Yunanistan
– Türkiye
2. Asya ülkeleri
– Endonezya
– Güney Kore
– Rusya
– Hindistan
– Bangladeş
3. Afrika ülkeleri
– Güney Afrika
– Mısır
– Cezayir
– Nijerya
4. Güney Amerika ülkeleri
– Arjantin
– Brezilya
– Şili
– Peru
5. Diğer bölgeler
– Orta Doğu ülkeleri (Birleşik Arap Emirlikleri, Katar)
– Birçok Karayip ülkesi
C tipi prizler, 220-240V arası voltaj ve 50Hz frekans aralığında çalışır. Bu prizler, Avrupa’da ve dünyanın diğer birçok bölgesinde yaygın olarak kullanılır ve diğer tiplerle uyumluluğu yüksek olduğu için yaygın bir standarttır.
D tipi prizler, üç yuvarlak iğneye sahip olan prizlerdir. Genellikle aşağıdaki ülkelerde kullanılır.
1. Hindistan
2. Nepal
3. Sri Lanka
4. Namibya
5. Mozambik
6. Zimbabve
D tipi prizler, 220-240V arası voltaj ve 50Hz frekans aralığında çalışır. Bu priz türü, özellikle Hindistan alt kıtasında yaygındır ve bazı Afrika ülkelerinde de kullanılmaktadır.
E tipi prizler, iki yuvarlak iğneye ve bir yuvarlak topraklama deliğine sahip olan prizlerdir. Genellikle aşağıdaki ülkelerde kullanılır.
1. Fransa
2. Belçika
3. Polonya
4. Çek Cumhuriyeti
5. Slovakya
6. Tunus
7. Fas
8. Senegal
E tipi prizler, 220-240V arası voltaj ve 50Hz frekans aralığında çalışır. E tipi prizlerin özelliklerinden biri, prizde bulunan topraklama deliği ile uyumlu olan erkek fişlerdeki topraklama iğnesidir. Bu prizler, özellikle Fransa ve Belçika gibi ülkelerde yaygın olarak kullanılır.
F tipi prizler, iki yuvarlak iğneye ve topraklama için iki metal klips bulunan prizlerdir. Genellikle aşağıdaki ülkelerde kullanılır.
1. Almanya
2. Avusturya
3. Hollanda
4. İspanya
5. Portekiz
6. İsveç
7. Norveç
8. Finlandiya
9. Rusya
10. Türkiye
11. Yunanistan
12. Macaristan
13. Hırvatistan
14. Bulgaristan
15. Romanya
16. Endonezya
17. Güney Kore
F tipi prizler, 220-240V arası voltaj ve 50Hz frekans aralığında çalışır. Bu priz tipi, özellikle Avrupa ülkelerinde yaygın olarak kullanılır ve güvenli topraklama sağlamak için tasarlanmıştır. F tipi prizler, E tipi prizlerle de uyumludur, bu nedenle E/F tipi prizler olarak da bilinirler.
G tipi prizler, üç dikdörtgen iğneye sahip olan prizlerdir ve genellikle aşağıdaki ülkelerde kullanılır:
1. Birleşik Krallık (İngiltere, İskoçya, Galler, Kuzey İrlanda)
2. İrlanda
3. Kıbrıs
4. Malta
5. Malezya
6. Singapur
7. Hong Kong
8. Birleşik Arap Emirlikleri
9. Katar
10. Umman
11. Bahreyn
12. Botsvana
13. Gana
14. Kenya
15. Nijerya
16.Zambiya
17. Zimbabve
G tipi prizler, 220-240V arası voltaj ve 50Hz frekans aralığında çalışır. Bu priz türü, özellikle Birleşik Krallık ve eski İngiliz kolonileri olan ülkelerde yaygındır. Güvenlik özellikleri açısından oldukça güvenilir olan G tipi prizler, üç iğneli yapısı ile topraklama sağlar ve ayrıca çocukların prizlere erişimini zorlaştıran güvenlik kapaklarına sahiptir.
H tipi prizler, üç düz iğneye sahip prizlerdir ve aşağıdaki ülkelerde kullanılır.
1. Filistin
2. İsrail
H tipi prizler, 220V – 240V arası voltaj ve 50Hz frekans aralığında çalışır. Bu priz türü, İsrail ve Filistin’de yaygındır ve diğer priz türlerine göre benzersiz bir yapıya sahiptir. İsrail’de kullanılan H tipi prizler, daha önce kullanılan ve yalnızca iki düz iğneye sahip olan eski tip H prizlere kıyasla topraklama iğnesi eklenmiş haliyle daha güvenlidir.
